Upadłość spółki - obowiązki w zakresie rachunkowości

01-09-2023

Remont

Otwarcie postepowania upadłościowego nie kończy bytu prawnego spółki prawa handlowego. Nie zwalnia również jej kierownika z wykonywania obowiązków w zakresie prowadzenia ewidencji księgowej oraz sprawozdawczości finansowej.

Jednostki postawione w stan upadłości są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych. Zasady rachunkowości tych jednostek różnią się jednak znacząco od zasad rachunkowości jednostek kontynuujących działalność.

Rachunkowość spółek postawionych w stan upadłości jest prowadzona zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, ale w związku ze zmianą celu prowadzonej działalności również z uwzględnieniem przepisów ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze oraz Kodeksu spółek handlowych.

Odejście od założenia kontynuacji działalności powoduje istotne zmiany w rachunkowości upadłej spółki, w szczególności w zakresie wyceny aktywów, obowiązku tworzenia rezerw oraz obrazu spółki w sporządzanych przez nią sprawozdaniach.

Podstawowe skutki postawienia spółki w stan upadłości dotyczą następujących obszarów rachunkowości:

zamknięcia ksiąg rachunkowych,
otwarcia ksiąg rachunkowych,
sporządzenia sprawozdań finansowych,
przeprowadzenia inwentaryzacji,
dokonania wyceny aktywów i pasywów,
utworzenia rezerwy na przewidywane koszty i straty spowodowane utratą zdolności do kontynuacji działalności oraz rezerw na przyszłe zobowiązania, a w szczególności straty z operacji gospodarczych w toku,
ujęcia kapitałów własnych.

Powyższe obowiązki ciążą na kierowniku upadłej jednostki. Zgodnie z art. 3 pkt 6 ustawy o rachunkowości (w dalszej części jako: „UOR”) za kierownika jednostki należy rozumieć nie tylko członka zarządu, ale również syndyka ustanowionego w toku postępowania upadłościowego.

W tym artykule skupię się na dwóch pierwszych aspektach tj. zamknięciu i otwarciu ksiąg rachunkowych upadłej spółki oraz na konsekwencjach wynikających z dokonania tych czynności. W następnych wpisach na blogu erachunkowe.pl odniosę się do pozostałych kwestii.

Obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych

Zamknięcie ksiąg rachunkowych polega na nieodwracalnym wyłączeniu możliwości dokonywania zapisów księgowych.

Zgodnie z art. 12 ust.2 UOR Jednostki, wobec których ogłoszona została upadłość, są zobowiązane zamknąć księgi rachunkowe na dzień:

poprzedzający datę ogłoszenia upadłości (art. 12 ust. 2 pkt 6 UOR)
zakończenia postępowania upadłościowego (art. 12 ust. 2 pkt 2 UOR).

Zamknięcia ksiąg dokonuje się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zaistnienia ww. zdarzeń.

Konsekwencją zamknięcia ksiąg rachunkowych są:

obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego,
obowiązek sporządzenia deklaracji CIT-8.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 UOR sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, o którym mowa w art. 12 ust 2 UOR, a więc zarówno na dzień poprzedzający datę ogłoszenia upadłości jak również na dzień zakończenia postępowania upadłościowego.

Zgodnie z art. 8 ust 6 ustawy o CIT w przypadku gdy z odrębnych przepisów wynika obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych (np. z ww. przepisu ustawy o rachunkowości) przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego, to następuje zmiana roku podatkowego i trwa on do dnia zamknięcia ksiąg. Tym samym wraz z końcem roku podatkowego należy sporządzić deklarację podatkową CIT-8.

Obowiązek otwarcia ksiąg rachunkowych

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 5 UOR księgi rachunkowe spółki postawionej w stan upadłości otwiera się na dzień ogłoszenia upadłości.